W pierwszej połowie XVII wieku w świętokrzyskiej miejscowości Ujazd wzniesiono jedną z najwspanialszych rezydencji magnackich w Polsce. Należała ona do Krzysztofa Ossolińskiego - wojewody sandomierskiego, brata kanclerza wielkiego koronnego. Zamek znany jako Krzyżtopór nazwę swą wziął od dwóch płaskorzeźb umieszczonych na bramie wjazdowej. Jedna z nich przedstawiała krzyż - uznany za symbol wiary, druga topór - herb Ossolińskich.
Zamek łączył w sobie funkcję rezydencjonalną i warowną. Do dziś zachował się system fortyfikacji z pięcioma bastionami. Cała budowla zaplanowana została tak, by nawiązywać do kalendarza. Z tego powodu zamek miał 4 wieże - tyle, ile pór roku, 12 sal balowych - zgodnie z ilością miesięcy, 52 pokoje - ilość tygoni w roku i 365 okien - tyle, ile dni. Ponadto w zamku działał system wentylacyjny i grzewczy, a w jednej z wież umieszczono akwarium z egzotycznymi rybami. Stajnie zamku Krzyżtopór, wyposażone w zwierciadła rozświetlające pomieszczenie, pomieścić mogły aż 300 koni.
Rezydencja w Ujeździe została zdobyta podczas potopu szwedzkiego. Od tego momentu systematycznie popadała w ruinę. Zamek uznany został za zabytek i otrzymał status ruiny trwałej. Jest to założenie, które nawet w obecnym stanie zaskakuje swym ogromem, formą i przemyślanymi rozwiązaniami architektonicznymi.
